Brusella: Hayvan ve İnsan Sağlığı Üzerindeki Tehlike
Brusella, hayvanlarda yaygın olarak görülen ve insanlara da bulaşabilen ciddi bir hastalıktır. Ülkemizde hem sığırlarda hem de koyun-keçilerde sıkça karşılaşılan bu hastalık, özellikle Brusella melitensis (koyun ve keçilerde) ve Brusella abortus (sığırlarda) türleriyle kendini gösterir.
Bulaşma Yolları ve Risk Faktörleri
Brusella, genellikle enfekte hayvanlarla doğrudan temas veya çevresel yollarla bulaşır. Hastalığın bulaşma kaynakları:
- Doğrudan temas: Hasta hayvanların akıntıları, atıkları, doğum sırasında yayılan sıvılar ve yavru zarları enfekte bakteriler içerir.
- Süt ve diğer salgılar: Enfekte hayvanların sütü, idrarı, dışkısı ve spermleri, hastalığın yayılmasında etkilidir. Çiftleşme yoluyla da bulaşma mümkündür.
- Anneden yavruya geçiş: Enfekte annelerden yavrularına hastalık, anne karnında veya doğum sonrası ağız sütü ile geçebilir.
İnsanlarda Bulaşma
Brusella, insandan insana neredeyse hiç bulaşmaz. Ancak enfekte hayvanlarla temas eden meslek grupları (veterinerler, hayvan yetiştiricileri, çobanlar, sütçüler, peynir üreticileri ve mezbaha çalışanları) yüksek risk altındadır. Mikroorganizma, yaralı deri veya ağız yoluyla insan vücuduna girerek:
- Lenf düğümleri,
- Kemik iliği,
- Sinir sistemi,
- Beyin ve cinsel organlara yerleşebilir.
Hastalığa bağlı belirtiler görüldüğünde hemen bir doktora başvurulmalıdır.
Gıda Güvenliği ve Önemi
Brusella, çiğ süt ve çiğ sütten yapılan peynir, tereyağı, krema ve dondurma gibi ürünler aracılığıyla insanlara bulaşabilir. Bu nedenle:
- Isıl işlem görmemiş,
- Kötü hijyen koşullarında hazırlanmış,
- Kaynağı belirsiz süt ve süt ürünlerinden uzak durulmalıdır.
Brusella ile Mücadele ve Kontrol Projeleri
Hastalıkla mücadelede temel yaklaşım aşılama ve hastalığa yakalanmış hayvanların itlaf edilmesidir. 2012 yılında başlatılan “Brusella’nın Konjunktival Aşı ile Kontrol ve Eradikasyon Projesi”, deri altı aşı yerine göze damla şeklinde aşı uygulanmasını öngörmüştür.
Proje Kapsamı:
- B. abortus konjunktival aşısı tüm dişi sığırlara,
- B. melitensis konjunktival aşısı tüm dişi koyun ve keçiler ile damızlık erkek koyun ve keçilere uygulanmaktadır.
Hedefler:
- Sığır, koyun ve keçilerde hastalık oranını %1’in altına düşürmek.
- Hayvanları test edip hastalıklı olanları kesime sevk etmek.
- Eradikasyon ile hastalığı tamamen ortadan kaldırmak.
Destekler ve Tazminatlar:
- Brusella pozitif çıkan hayvanlar kesime gönderilir ve sahiplerine tazminat ödenir.
- Brusella ve sığır tüberkülozu taşımayan işletmeler, “Hastalıktan Ari İşletme” sertifikası alarak hayvan başına destekleme ödemesi alabilir.
Bu mücadele, hem hayvan sağlığını korumak hem de halk sağlığını güvence altına almak için büyük önem taşımaktadır.
kaynak:tarimorman.gov.tr
