Kuduz Hastalığı Nedir?
Kuduz, Rhabdoviridae ailesine ait bir RNA virüsü olan Lyssavirus tarafından oluşturulan zoonotik (hayvandan insana bulaşabilen) bir hastalıktır. Merkezi sinir sistemini etkileyen bu hastalık, enfekte hayvanların ısırığı, tırmalaması veya salyası yoluyla bulaşır. Tüm memeliler hastalığa duyarlı olup, insanlarda ölümcül seyreden bir enfeksiyondur.
Kuduzun Bulaşma Yolları
- Isırık: En yaygın bulaşma şeklidir. Virüs, salya yoluyla açık bir yara veya mukozadan girer.
- Tırmalama: Enfekte hayvanın pençesinde bulunan salya yoluyla bulaşabilir.
- Mukozal Temas: Enfekte hayvan salyasının göz, ağız veya burun mukozasına temasıyla bulaşabilir.
- Nadir Bulaşma: Aerosoller veya enfekte doku nakliyle (örneğin, organ nakli) de bulaşma olabilir
Hastalığın Seyri
Kuduz hastalığı üç evreye ayrılır:
1. Prodromal Dönem (2-10 Gün):
- Halsizlik, ateş, baş ağrısı
- Isırık bölgesinde ağrı, karıncalanma veya kaşıntı
- Depresyon, kaygı, huzursuzluk
2. Akut Nörolojik Dönem:
- Hidrofobi: Su içme sırasında spazmlar veya korku
- Aşırı Uyarılma: Gürültü, ışık ve dokunmaya aşırı duyarlılık
- Yutkunma güçlüğü ve kas spazmları
- Kafa karışıklığı, halüsinasyonlar ve saldırgan davranışlar
3. Komaya Giriş ve Ölüm:
- Solunum kaslarının felci nedeniyle solunum durması
- Nörolojik bozuklukların ilerlemesiyle birkaç gün içinde ölüm
Kuduzun Hayvanlarda Belirtileri
- Davranış değişiklikleri (saldırganlık, saklanma, huzursuzluk)
- Aşırı salya üretimi
- Yutkunma güçlüğü
- Kaslarda seğirme ve felç
- Saldırgan türlerde daha agresif davranışlar, genellikle insanların ve hayvanların ısırılması
Tedavi ve Korunma
Tedavi:
Semptomları başladıktan sonra tedavi imkansızdır ve hastalık ölümle sonuçlanır. Bu nedenle, ısırılma sonrası profilaksi hayati önem taşır:
- Yarayı Temizleme: Isırık veya yara yeri bol sabun ve su ile yıkanmalıdır.
- Aşı: İnsan kuduz aşısı, ısırılma sonrası koruma sağlar.
- Antiserum: Kuduz immün globulini (RIG), yara bölgesine uygulanır.
Korunma:
- Hayvanları kuduz aşısı ile düzenli olarak aşılatmak
- Sokak hayvanlarının kontrol altına alınması
- Kuduz şüphesi olan hayvanlardan uzak durmak
- Enfekte hayvanların teması sonrası hemen tıbbi yardım almak
Kuduzun Önemi
Kuduz, özellikle Afrika ve Asya’da hâlâ önemli bir halk sağlığı sorunudur. Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre her yıl yaklaşık 59.000 kişi kuduz nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Bu ölümlerin büyük çoğunluğu, aşıya erişimin zor olduğu kırsal bölgelerde görülmektedir.
Erken müdahale ve düzenli aşı kampanyaları, kuduzun önlenmesinde en etkili yöntemlerdir.
